طریقه نوشتن فرضیه پژوهش

تعریف فرضیه

سئوال تحقیق از رابطه موجود بین متغیرها در یک جامعه خاص سئوال می کند. برعکس، فرضیه (Hypothesis) پیش بینی یا پیشگویی می کند که رابطه وجود دارد. مثلا اگر سئوال تحقیق این باشد: «آیا حضور والدین در اتاق روی سطح اضطراب بچه های 5-3 ساله ای که تحت رگ گیری قرار می گیرند، تاثیر دارد؟». پس چند فرضیه زیر را می توان برای آن نوشت:

1. حضور والدین در اتاق روی سطح اضطراب بچه های 5-3 ساله ای که تحت رویه رگ گیری قرار می گیرند، تاثیر دارد.
2. حضور والدین در اتاق موجب کاهش سطح اضطراب بچه های 5-3 ساله ای می شود که تحت رویه رگ گیری قرار می گیرند.
3. حضور والدین در اتاق روی سطح اضطراب بچه های 5-3 ساله ای که تحت رویه رگ گیری قرار می گیرند، تاثیر ندارد.
4. حضور والدین در اتاق موجب افزایش سطح اضطراب بچه های 5-3 ساله ای می شود که تحت رویه رگ گیری قرار می گیرند.

مزیت فرضیه به سئوال تحقیق در این است که فرضیه سئوال به شکل قابل تست تبدیل می کند. فرضیه ماهیتا به پیش بینی رابطه بین یا میان متغیرها می پردازد. برای اینکه یک فرضیه قابل آزمون باشد، بایستی رابطه بین حداقل دو متغیر در یک جامعه مشخص را پیش بینی کند.

در عملکرد مبتنی بر شواهد (EBP)، قالب سئوال پژوهش به شکلی است که جامعه مورد نظر، مداخله، مقایسه، برآیند و زمان تحقیق را برای تصریح موضوع شامل می شود (توجه شود که اینها عناصر قالب PICOT هستند). این پروسه را می توان برای ایجاد فرضیه تحقیق استفاده کرد. فرضیه بایستی شامل جامعه مورد نظر، متغیر یا متغیرهای مستقل، متغیر یا متغیرهای وابسته، مقایسه های مورد نظر باشد که همه اینها بایستی به برآیند مطالعه ختم شود.

فرضیه و پژوهش های کیفی

فرضیه برای مطالعات کمّی استفاده می شود اما در مطالعات کیفی استفاده از فرضیه مناسب نیست. فرضیه ماهیتا بیانگر نظر محقق به شکل پیش بینی برآیند و نتیجه مطالعه است. هرچند در مطالعات کیفی محققان روی نقطه نظرات شرکت کنندگان در مطالعه بجای نظر خودشان متمرکز می شوند. بنابراین نقطه نظر شرکت کنندگان و نه فرضیه محقق است که مطالعه کیفی را هدایت می کند. عموما هدف از مطالعات کیفی کاوش مفاهیم و ایده های جدیدی است که کمی در مورد آنها می داند یا کشف معانی جدید برای مفاهیم است. برای رسیدن به این هدف محقق از روش های کیفی استفاده می کند و سعی می کند عقاید و برداشت های خود در مورد پدیده تحت بررسی را نادیده بگیرد. بنابراین فرضیه در مطالعه کیفی مفید نیست زیرا برآیند مطالعه را پیش بینی می کند و این یعنی سوگیری بالقوه در نتایج مطالعه. بنابراین، در حالی که مطالعات کیفی می توانند عموما به فرضیه هایی ختم شوند که بتوان با روش های کمّی آنها را تست کرد، خود مطالعه کیفی از طریق فرضیه هدایت نمی شود.

انواع فرضیه

فرضیه قابل آزمون که فرضیه تحقیق (Research Hypothesis) هم نامیده می شود، به پیش بینی رابطه بین دو یا چند متغیر در جامعه مورد نظر می پردازد. همه چهار فرضیه مثال قبلی قابل آزمون هستند. فرضیه ممکن است جهت دار، غیرجهت دار و یا صفر باشد:

• فرضیه جهت دار (Directional Hypothesis) به پیش بینی مسیر یا جهت روابط می پردازد. در مثال قبلی فرضیه 2 و 4 جهت دار هستند. فرضیه 2 کاهش اضطراب در حضور والدین را پیش بینی می کند و فرضیه 4 افزایش اضطراب بچه در حضور والدین را پیش می کند.
• فرضیه بدون جهت (Nondirectional Hypothesis) به پیش بینی رابطه می پردازد اما مسیر یا جهت آن را بیان نمی کند. فرضیه 1 مثال قبلی یک فرضیه بی جهت است و بیان می دارد که حضور والدین روی سطح اضطراب بچه های 5-3 ساله تاثیر دارد اما مسیر این تاثیر را مشخص نمی کند.
• فرضیه صفر (Null Hypothesis) که فرضیه آماری نیز نامیده می شود پیش بینی می کند که بین یا درون متغیرهای مطالعه رابطه ای وجود ندارد. وقتی از آماره های استنباطی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده می شود، پیش فرض این است که در واقع فرضیه صفر آزمون می شود. اما می دانیم که بیشتر محققان زمان گزارش یافته های خود در ادبیات موضوع از فرضیه صفر استفاده نمی کنند. در مثال قبلی فرضیه 3 از نوع فرضیه صفر یا فرضیه آماری است.

تفکر نقادانه: مسئله ای را شرح دهید که در آن فرضیه صفر استفاده می شود و فرضیه صفر آن را بنویسید.

فرضیه به دو دسته ساده یا مرکب نیز دسته بندی می شود: فرضیه ساده (Simple Hypothesis) رابطه بین دو متغیر را مشخص می کند در حالیکه فرضیه مرکب (Complex Hypothesis) رابطه بین یا میان بیش از دو متغیر را مشخص می کند. در مثال قبلی همه چهار فرضیه بیان شده در دسته فرضیه های ساده قرار می گیرند. در همه فرضیه های مثال فقط دو متغیر وجود دارد: حضور والدین و سطح اضطراب بچه های 5-3 ساله. مثالی از فرضیه مرکب عبارتست از: «عقاید مذهبی، وجود حمایت اجتماعی و زمینه قومی روی درک از درد بیمارانی که در مرحله نهایی بیماری سرطان هستند، تاثیر دارد». در اینجا چهار متغیر وجود دارد: عقاید مذهبی، وجود حمایت اجتماعی، زمینه قومی، درک از درد. فرضیه های مرکب را ممکن است فرضیه چند متغیره (Multivariate Hypotheses) نیز بنامند زیرا شامل بیش از دو متغیر هستند.

به علاوه، فرضیه ها ممکن است به صورت رابطه ای یا علّی دسته بندی شوند. این اصطلاحات بیانگر نوع رابطه بین یا میان متغیرهای یک فرضیه است. برای مثال، در فرضیه ارتباطی (Associative Hypothesis) ، فرضیه به شیوه ای بیان می شود که متغیرها در کنار هم وجود داشته و تغییر یک متغیر با تغییر دیگری همراه است. هرچند دلیلی وجود ندارد که تغییر یک متغیر موجب تغییر دیگری می شود و صرفا متغیرها با همدیگر تغییر می کنند (لیبیوندو-وود و هاربر، 2018).

برعکس فرضیه علّی (Causal Hypothesis) بیان می دارد که یک متغیر علت یا عامل تغییر یک یا چند متغیر دیگر است (گروو و همکاران، 2015). همانطور که انتظار می رود متغیری که تغییر را القاء می کند را متغیر مستقل و متغیری که تغییر می کند را متغیر وابسته می نامند. فرضیه های علّی را به همین شکل فرضیه جهت دار نیز می گویند. فرضیه های 2 و 4 از چهار فرضیه مثال حضور والدین و سطح اضطراب بچه از این نوع فرضیه هستند. فرضیه 2 کاهش اضطراب (متغیر وابسته) در نتیجه حضور والدین در اتاق (متغیر مستقل) را پیش بینی می کند و فرضیه 4 افزایش اضطراب بچه (متغیر وابسته) با حضور والدین در اتاق (متغیر مستقل) را پیش بینی می کند.

تعریف متغیرهای مطالعه

متغیرهای مطالعه کمّی عموما به دو شکل استنباطی (مفهومی) و عملیاتی (عملی) تعریف می شوند. تعریف مفهومی وسیع و انتزاعی است و عموما از ادبیات و پیشینه موضوع بخصوص پیشینه نظری، تجربه بالینی محقق و یا در بعضی از موارد از ترکیب این دو منبع مشتق می شود. تعریف مفهومی همانند تعریف فرهنگ لغت است و معانی عمومی مرتبط با متغیر را اما با عمق و وسعت بیشتر بیان می کند. گرچه تعریف مفهومی یک نقطه شروع محسوب می شود اما به ندرت مسیری در رابطه با طریقه اندازه گیری متغیرها در مطالعه مشخص می کند.

تعریف عملیاتی دقیقا به طریقه اندازه گیری متغیر می پردازد، اینکه چه ابزاری استفاده خواهد شد. اگر تعریف مفهومی را انتزاعی و نظری بدانیم، تعریف عملی عینی است. این عینی بودن تعریف عملی به ما اجازه می دهد که دقیقا طریقه اندازه گیری متغیر یا متغیرهای مطالعه را بیان کنیم.

ملاحظات عملکرد مبتنی بر شواهد

توانایی استفاده از یافته های پژوهش در عمل یکی از توانمندی های مورد انتظار یک پرستار حرفه ای است. هرچند اگر بپذیریم همه پرستاران مایلند مراقبتی ارائه دهند که در زندگی بیماران تفاوت مثبتی ایجاد کند (پوتر-او گردی، 2010)، پس روشن است که پرستاران حرفه ای از تازه فارغ تحصیل ها تا مجرب ها، بایستی توانایی استفاده از نتایج تحقیقات در عملکرد حرفه ای خود را داشته باشند. ماهیت این توانمندی در درک و فهم رویه انجام پژوهش و شناخت پژوهش های خوب و قابل اعتماد است.

ملنیک و فاینوت-اورهولت (2015) ابراز داشته اند که: هدف از EBP استفاده از پر کیفیت ترین دانش [پژوهش] در ارائه مراقبت به منظور دستیابی به بالاترین تاثیر بر وضعیت سلامتی بیماران است (ص57). برای دستیابی به این، پرستاران بایستی علاوه بر مراقبت روزانه بیماران، ابزارهایی برای تجزیه و تحلیل نقادانه تحقیقات داشته باشند تا بتوانند تصمیمات EBP مناسبی بگیرند. پرستاران بایستی دانش کافی در مورد زبان تحقیق، طریقه بیان مسئله، تفاوت بین متغیرها، پیوسته و خوب بودن اجرای تحقیق و غیره را داشته باشند و بتوانند یافته هایی که ارزش استفاده در عمل را دارند، شناسایی کند. در مجموع EBP در بالین رخ می دهد و زحمت آن بر دوش پرستاران حرفه ای است که در بالین کار می کنند.