۲- استاندارد بین المللی ایزو ۲۳۸۴ – بخش دوم
بخش اول استاندارد ۲۳۸۴ در مورد عناصر ضروری ترجمه بود، مابقی استاندارد عمدتاً به شیوه نمایش ترجمه می پردازد.
رعایت ساختار متن اصلی
بایستی پاراگراف بندی، شماره گذاری پاراگراف ها در صورت وجود (واضح است که این بند بیشتر برای متون فنی و یا قراردادها و متونی اشاره دارد که شماره گذاری متداول است) و بخش بندی متن منبع به زیر بخش ها و بندها توجه کرده و رعایت نمود.
هر گونه تفاوت محتوای سند اصلی و سند ترجمه شده بایستی ذکر شود، بخش های نادیده گرفته شده، تصحیح شده، خلاصه شده یا اضافه شده به متن اصلی یا ایندکس یا کتاب شناسی و منابع اصلی بایستی ذکر شوند.
یاداشت ها و مراجع کتاب شناسی
اگر عنوان اثر یا مقاله ترجمه میشود، ضروری است که عنوان زبان اصلی نیز در پی آن داخل کروشه آورده شود. یاداشت ها و تفسیرهای مترجم به صورت پاورقی آورده شود یا به عنوان اضافات در پایان متن قید شود و عبارت «یاداشت مترجم» ذکر شود.
در مورد کتابشناسی و مرجع، هر کشوری سیستم خاصی را اتخاذ نموده است و منابع طبق آن سیستم ذکر می شوند.
فرمول ها، معادلات، نمادها، واحدهای اندازه گیری
بهتر است فرمول ها، نمادها و واحدهای اندازه گیری ترجمه نشوند و عین آنها استفاده شود. هر گونه اصلاح و تعدیل این موارد بایستی در پاورقی به صورت یاداشت مترجم قید شوند. اگر واحد اندازه گیری تبدیل شد، مقدار واحد اندازه گیری متن اصلی داخل کروشه آورده شود.
تصاویر، زیرنویس ها، عنوان تصاویر و جداول
ترجیحاً عکس ها و جداول دقیقا در جای خود و مطابق متن اصلی آورده شوند. اگر به دلایل فنی عکسی بایستی جابجا شود، بایستی در جایگاه آن در متن اصلی، در داخل متن ترجمه شده مرجعی به آن عکس یا جدول گذاشته شود.
عنوان، توضیحات، حاشیه نویس ها، و سایر موضوعات مشابه بایستی به طور کامل ترجمه شوند.
اگر جداول و تصاویر مستقیما از متن اصلی برداشته شده و در متن ترجمه گذاشته شدند، ضروری است که متن و یاداشت های آنها ترجمه شود.
نویسه گردانی (حرف نگاری)
زمانیکه ترجمه به الفبای متفاوتی نسبت متن اصلی انجام می شود، اسامی مولفان و کلمات ترجمه نشده بایستی به صورت نویسه گردانی (Transliteration) یا ترجمه حرف به حرف مطابق استاندارد بین المللی متناظر آن زبان ذکر شود. مثلا ایزو ۲۳۳ برای عربی، ایزو ۲۵۹ برای زبان یهودی. وجود استانداردها برای نویسه گردانی ضرورت دارد تا بتوان هماهنگی و تناظر بین نشانه ها / نمادهای یک زبان با زبان دیگر برقرار کرد. از سوی دیگر حرف نگاری محدود به بازتولید اصوات رایج است، به شیوه ای جامع و قابل فهم که گوینده زبان ترجمه شده استفاده می کند.
اسامی و نمادهای سازمان ها
اگر سازمانی فقط یک نام رسمی دارد، می توان نام سازمان را ترجمه کرده و نام اصلی را داخل پرانتز جلوی نام ترجمه شده آورد. اما در بخش منابع بایستی نام سازمان به زبان اصلی آورده شود. اسامی سازمان ها بایستی بدون هر گونه ترجمه ای آورده شود مگر اینکه سازمان دارای اسامی رسمی برای زبان های مختلف باشد (مثل اتحادیه اروپا یا سازمان بهداشت جهانی).
کوته سازی (علائم اختصاری)
استانداردهای بین المللی ایزو ۴ و ایزو ۸۳۲ مجموعه قواعدی را در رابطه با مخفف سازی تدوین کرده است. این قواعد در ادامه دوره بحث می شوند. در استاندارد بین المللی ایزو ۲۳۸۴ بیان شده است که اگر مخفف سازی در متن استفاده شده است، هم ارز آن در زبان ترجمه بایستی آورده شود. اگر هم ارزی وجود نداشته باشد، خود مخفف بایستی در اولین وقوع در متن ترجمه شده به طور کامل توصیف شود.
واژه شناسی
در بعضی از ترجمه ها از واژه های خاص یک موضوع یا شغل یا رشته استفاده می شود. در اینگونه موارد، ضروری است که مترجم مشابه مناسبی برای آن انتخاب کند. هرچند، اگر واژه جدید باشد و یا مربوط به یک مفهوم ابداعی و خلاقه باشد، توصیه می شود که اصطلاح اصلی پس از ترجمه آن در داخل پرانتز آورده شود (مترجم: طبق قواعد نگارش ایران، بهتر است معادل اصلی واژه ترجمه شده به صورت پاورقی در پایان صفحه آورده شود).
بیان مولفان
عناوین و القاب افتخاری مثل «عضو آکادمی علوم» بایستی ترجمه شوند؛ عبارات مرتبط با سهم مولف در آماده سازی سند (از قبیل ویرایشگر ارشد، نویسنده ویرایش جدید) بایستی به طور کامل ترجمه شوند. رتبه حرفه ای یا مشخصه های مولف از قبیل Jr برای جونیور یا sr برای سنیور و prof برای پروفسور بایستی ترجمه شوند و در جای خود قید گردند.
ترجمه مجدد
اگر ترجمه سند از زبان دومی به زبان مقصد انجام می شود، لازم است که زبان اصلی نیز قید شود. مترجم بایستی به ترجمه متن اصلی در زبان واسط و نیز خود متن اصلی اشاره نماید.
اسامی جغرافیایی
بعضی از اسامی جغرافیایی دارای نسخه های متفاوتی برای زبان های مختلف هستند، در حالیکه مابقی چنین نسخه دومی ندارند. در اینگونه موارد بایستی از متن اصلی استفاده کرد و ترجمه جایگزین یا واژه سازی نکرد. در بخش منابع بایستی اسامی جغرافیایی به زبان اصلی آورده شوند.
تاریخ ها
تاریخ انتشار متن اصلی باید در ترجمه ذکر شود. اگر تاریخ انتشار متن اصلی بر اساس تقویمی بود که در زبان مقصد بکار نمی¬رود [(مثلاً کتابی در ایران چاپ شده است که تاریخ انتشار آن بر اساس تقویم شمسی درج شده، و سپس مترجمی آن را به زبان ایتالیایی ترجمه کند)]، در این حالت باید معادل سال انتشار متن اصلی، در تقویمی که در حوزه فرهنگی زبان مقصد کاربرد دارد ذکر شود [( در مثال بیان شده، معادل سال انتشار کتاب فارسی، باید در تقویم میلادی در ترجمه ایتالیایی ذکر شود)].
ترجمه مطبوعات ادواری
به استثنای موارد بسیار معدود، تقریباً برای تمام مطبوعات ادواری چند زبانه، نام آنها باید به همان صورت اصلی خود حفظ شود. ترجمه اینگونه عناوین تنها با اجازه ناشر ممکن است.
در ترجمه این گونه نشریات همچنین ضروری است که مجلد، شماره ترجمه شده از مجله، و بخش هایی که ترجمه شده است، از نسخه اصلی ذکر شود. سال انتشار نسخه اصلی، باید پیش از سال انتشار ترجمه آن قرار گیرد. شماره صفحات ترجمه نیز باید پیش از شماره صفحات متن اصلی ذکر شوند.
نام مترجم
یکی از عناصر ضروری برای شناسایی هویت یک ترجمه، ذکر نام مترجم آن است (توصیه های فدراسیون بین المللی مترجمان و توصیه های اتخاذ شده توسط یونسکو بایستی رعایت شود)، مگر اینکه ترجمه یک گواهی ثبت اختراع یا سند مشابه باشد.
اجازه نشر ترجمه
در سرفصل هر ترجمه ای بایست به سند اصلی اشاره شود و بیانیه مجوز نشر آن با یا بدون حق انحصاری ترجمه قید شود.
منبع:
وب سایت لوگوس