چه سنی برای یادگیری زبان مناسب است؟

یکی از بزرگان علم و اقتصاد می گوید: “همیشه برای من سالمندی یعنی پانزده سال بزرگتر از من”.

سن مانعی برای یادگیری زبان جدید نیست. امروزه می دانیم که تمرین و تعلیم مغز را عوض می کند، حتی در طی چند جلسه. ترجمه این قاعده عبارتست از: مغزهای سالخورده نیز می توانند تغییر کنند.
آیا می توان در سنین بالا نیز زبان یاد گرفت؟ آیا می توان تمامی این کلمات و واژگان را به ذهن سپرد؟ آیا می توان ساختارهای گرامری را فرا گرفت؟ آیا برای شروع یادگیری زبان دیر است؟
خوب، خبرهای خوبی وجود دارد. فرق یادگیری زبان بچه ها و بزرگسالان مثل فرق خرگوش و لاک پشت در مسابقه دو است. بچه ها سریع یاد می گیرند، اما بزرگسالان هم مزایای خاص خود را در این رقابت دارند. مغز انسان قادر به انجام کارهایی است که حتی تصورش را نمی کنید، می تواند به طور خارق العاده ای توسعه یابد، حتی در سن پیری. بعلاوه، در یک حوزه سن بسیار کمک کننده است و آن هم خود-یادگیری یا خود – آموزی است. بنابراین یک لیوان چای برای خودتان بریزید، راحت لم بدهید و یادگیری را شروع کنید.

مغز انسان سیال است

چند دهه پیش دانشمندان تصور می کردند که مغز ثابت و غیرقابل تغییر است. آنها تصور می کردند که شکل گیری و تکامل مغز در دوران کودکی تعیین کننده ساختار مغز برای مابقی عمر است.
اما امروزه ثابت شده است که مغز ثابت و فیکس نیست، بلکه سیال و تغییر پذیر است و مغز را می توان مجددا شکل داد. در یک مطالعه مهم در سال ۲۰۰۰ (مک گویر و همکاران)، ماده خاکستری مغز راننده های تاکسی لندن را بررسی کردند. راننده ها ماده خاکستری بیشتری در هیپوتالاموس داشتند و بخش اندکی به شکل ساحل دریا در مغز خود داشتند که با حافظه فضایی در ارتباط بود. از آنجا که زمان زیادی به رانندگی و یادگیری آدرس ها صرف می کردند، حافظه فضایی بهتری داشتند. بنابراین مغز سیال است و ظرفیت مغز برای تغییر و شکل گیری اتصالات عصبی جدید وجود دارد.
این تحقیق موجب انفجار مطالعاتی در حوزه نوروپلاستیسیتی (شکل پذیری عصبی) گردید. امروزه می دانیم که تعلیم موجب تغییر مغز می شود حتی اگر چند جلسه باشد؛ اما هر چه تمرین و تعلیم بیشتر باشد، تاثیر آن بر مغز فراوانتر است. سال ۲۰۱۰ گروهی از دانشمندان سوئد به مدت شش ماه دو گروه جوان (۲۱-۳۰ ساله) و سالمند (۶۵-۸۰ ساله) را مطالعه کردند و تفاوتی در سیالیت مغزی آنها که با سن در ارتباط باشد در ماده سفید مغز آنها نیافتند. ترجمه: مغز پیر نیز تغییر می کند.

سیالیت عصبی و یادگیری زبان

بنابراین چه اتفاقی برای مغز افراد بالغ در حین زبان آموزی می افتد؟ سال ۲۰۱۲ گروهی از دانشجویان بزرگسال مشغول یادگیری زبان چینی به مدت نه ماه بررسی شدند و بهبود تمامیت و سلامت ماده سفید مغز در این افراد مشاهده گردید. ماده سفید چیزی است که سلول های عصبی را به هم وصل می کند، بنابراین هر چه اتصال آنها بهتر و محکم تر باشد، وظایف شناختی را بهتر انجام می دهند.
یافته قابل توجه دیگر در مطالعه مترجم های نظامی رخ داد که هیپوکامپ آنها بعد از سه ماه آموزش شدید زبان بزرگتر شد. یادگیری زبان جدید موجب بازسازی ذخیره شناختی می شود و شخص را نسبت به تحلیل و آسیب مغزی مقاوم می کند. بنابراین با یادگیری زبان جدید می توان جنون پیزی یا آلزایمر را چند سال به تاخیر انداخت.

پیری و هزار عیب

اگر بخاطر اینکه مثل قبل یاد نمی گیرید یا حافظه شما مثل گذشته نیست، عصبانی هستید؛ نگران نباشید شما چیزی دارید که خردسالان و جوانان فاقد آن هستند. شما طرز یادگیری را آموخته اید. راهبردهایی می دانید که آنها بلد نیستند، شیوه یادگیری خود را می شناسید و وقت تلف نمی کنید. ممکن است مغز شما به سرعت جوانی نباشد، اما قدرت مغز سالمند از نظر مهارت های فراشناختی (metacognitive skills) قوی تر است. مهارت فراشناختی نام دیگری برای یادگیری خود محور است.
بنابراین یادگیری زبان با سن شخص ارتباطی ندارد. در هر سنی می توان زبان جدیدی آموخت. یادگیری زبان می تواند یک تمرین مغزی عالی برای سالمندان در جهت بازیافت قوای مغزی و پیشگیری از فراموشکاری و جنون باشد./div>