پرستار و پرستاری
پرستار یکی از کلیدی ترین اعضای تیم مراقبتهای بهداشتی درمانی است که نقش او در کنترل بیماریها، مراقبت حمایتهای جسمی، روحی و روانی و اجتماعی بیماری از سوی بزرگان علم پزشکی نوین مورد تایید قرار گرفته است. پرستار علاوه بر خدمات درمانی مسئول آموزش و برقراری ارتباط با مددجو و آماده سازی اوست. مجمع بین المللی پرستاران چهار هدف مهم را در حیطه وظایف پرستاری تعیین کرده است.
- پیشبرد بهبود و برقراری بهداشت
- پیشگیری از بیماری ها
- حفظ تندرستی
- تسهیل در تطابق وتسکین درد و رنج بیمار
تاریخچه و تغییر و تحولات پرستاری در دنیا
از ابتدای تاریخ پرستاری یک نوع خدمت اجتماعی برای حفاظت و نگهدارای از خانواده بود و پرستاری با تمایل برای سلامتی افراد و فراهم کردن راحتی و اطمینان خاطر برای بیماران آغاز شد. در طب هندی که یکی از منابع بزرگ طب جهان و ایران است، همزمان با درمان بیماران مراقبت از آنها توسط افرادی که بعدها پرستار نامیده شدند صورت گرفته است. برای پرستاران خصوصیاتی مانند عفت، پاک چشمی و آشنایی با خواص دارویی لازم بود. فلورانس نایتینگل بانی پرستار نوین اولین فلسفه پرستاری براساس حفظ وارتقای سلامت مردم را پایه گذاری کرد. او اولین برنامه سازمان یافته آموزش پرستاری را در مدرسۀ آموزشی نایتینگل در بیمارستان سن توماس لندن ایجاد کرد .
پرستاری در اسلام
پرستاری از مجروحان و کمک به ناتوانان در فطرت و نهاد هر انسانی وجود دارد و دین اسلام نیز اهمیت ویژه ای برای این کار قائل است. در آیه ۳۲ سوره مائده آمده است هر کس فردی را زنده کند و به جامعه پرتلاش انسان بر گرداند مثل این است که همه مردم را زنده کرده است. پرستاری از مددجویان در فطرت و نهاد هر انسانی وجود دارد. رهبران الهی نیز همواره به عنوان الگو به امر پرستاری به عنوان کار نیک مبادرت می ورزیدند ، در همین راستا است که پیامبر اکرم (ص) یک شبانه روز پرستاری از بیمار را محشور شدن با حضرت ابراهیم (ع) در روز قیامت می داند. در جنگ های مسلمانان بانوان خاندان پیامبر(ص) و زنان مسلمان در خدمات پرستاری شرکت می کردند. حضرت زینب (س) نیز در جنگهای صدر اسلام و جنگ کربلا از مجروحین و مصدومین مراقبت به عمل آورده است لذا در کشور ما ایران روز تولد حضرت زینب کبری(س) روز پرستار نام گرفته است.
پرستاری در ایران
پرستاری علمی در ایران در سال ۱۲۹۴ با گشایش اولین آموزشگاه پرستاری در شهر ارومیه آغاز شد. سپس در سال ۱۲۹۷ آموزش پرستاری در تهران به صورت رسمی شکل گرفت. در سال ۱۳۱۱ در بیمارستانی در کرمانشاه و همدان ، در سال ۱۳۱۵ در تهران، تبریز و مشهد، درسال ۱۳۱۶ مدرسه پرستاری در شیراز به تربیت پرستار پرداختند ، در سال ۱۳۱۵ با تلاش دولت وقت اولین مدرسه پرستاری در دانشسرای مقدماتی تاسیس و کارهای عملی در بیمارستان زنان انجام شد در سال ۱۳۱۹ در بیمارستان زنان مدرسۀ تاسیس شد که مدیریت آن را یک نفر ایرانی بر عهده داشت و تحت نظارت اداره فرهنگ بود. در سال های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۸ به ترتیب آموزشگاه های پرستاری شرکت نفت آبادان (۱۳۲۰) ، هلال احمر، شهید بهشتی و همدان (۱۳۲۷) ، تهران (۱۳۲۸) ، نمازی شیراز (۱۳۳۳) و جرجانی مشهد (۱۳۳۸) تاسیس شدند و تحت سرپرستی پرستاران خارجی شروع بکار کردند. از شرایط پذیرش برخی از آموزشگاه ها داشتن مدرک دیپلم کامل متوسطه بود.
در سال ۱۳۳۷ طبق اساسنامه آموزشگاه های پرستاری مصوب شورای عالی فرهنگ ، مقرر گردید پذیرش داوطلبان کلیه آموزشگاه ها با مدرک کامل متوسطه ، دوره تحصیل سه سال و ارزش آن معادل لیسانس پرستاری محسوب گردد. برنامه تحصیلی مدارس عالی پرستاری با رعایت معیارهای شورای بین المللی پرستاران و سازمان بهداشت جهانی تنظیم و به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید. در این برنامه علاوه بر دروس اختصاصی و فنی ، دروس علوم رفتاری و اجتماعی نیز گنجانده شد.
در سال ۱۳۴۴ اولین دوره آموزش چهار ساله پرستاری با تاسیس انستیتو عالی پرستاری فیروزگر آغاز گردید. به دنبال آن فارغ التحصیلان سایر آموزشگاه ها به منظور کسب مدرک لیسانس ، دوره تکمیلی لیسانس را طی نمودند. به طوری که در سال ۱۳۵۴ با تصویب دوره لیسانس پرستاری در وزارت علوم کلیه مراکز آموزش عالی پرستاری موظف به ارائه دوره چهار ساله با برنامه متمرکز گردیدند.
پس از انقلاب شکوهمند اسلامی در سال ۱۳۵۹ با تشکیل شاخه پرستاری ستاد انقلاب فرهنگی برنامه ریزی متمرکز پرستاری توسط این شاخه با استفاده از نظرات صاحبنظران پرستاری صورت گرفت. با تشکیل وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی ، در سال ۱۳۶۵ و ایجاد دانشکده های پرستاری و مامایی ، کیفیت آموزش پرستاری توسعه فراوان یافت. پس از انقلاب شکوهمند اسلامی تحولات چشمگیری در عرصه های مختلفی ایجاد شد و تعدادی از مدارس پرستاری به دانشکده های پرستاری تبدیل شدند و آموزش پرستاری به شکل آکادمیک ادامه یافت پرستاران همزمان با انقلاب اسلامی و مبارزات مردمی با انجام فعالیتهای مستمر خود خدمات ارزنده ای به انقلابیون و مجروحین ارائه دادند. همچنین در دوران دفاع مقدس پرستاران همواره از جمله گروههایی بودند که حضور مستمری در خطوط مقدم جبهه ها داشتند و هر جا مجروحی بود پرستاران و کادر امدادی بر بالین وی حاضر بودند، در بیمارستانهای صحرایی و در سخت ترین شرایط به کمک مجروحین شتافتند ودر این راه پرستاراننیز شهدا و ایثارگران بسیاری تقدیم انقلاب کردند. پرستارانبیمارستانهای سطح کشور نیز با ازدحام بیش از حد مجروح مواجه بودند و شیفت های طاقت فرسا را با دل و جان انجام میداند. در سال ۱۳۷۳ برنامه کارشناسی رشته پرستاری در راستای آموزشی جامعه نگر تدوین و در سال ۱۳۷۴ برنامه به تصویب شورای عالی برنامه ریزی وزارت فرهنگ و آموزش عالی رسید. پس از تشکیل شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی در وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی این برنامه تحت نظارت کامل وزارت متبوع قرار گرفت.
فلسفه پرستاری
پرستاری هنر، علم و آئین مراقبت از مردم از طریق ترویج، نگهداری و بازگرداندن سلامتی و تندرستی در تمام طول زندگی است. حقیقت پرستاری شامل ارتباط، تفکر انتقادی، تشریک مساعی (همکاری)، مراقبت، آموزش، حمایت، رفتار اخلاقی و تعهد به یک آموزش مادام العمراست. پرستاران به طور جمعی و مستقل در کیفیت مراقبت از مددجو، آموزش، تحقیقات و مسئول نظارت بر امکان بهبودی مددجو مشارکت دارند. پرستاران براساس نقشهای متنوع به وسیله صلاحیت های کسب شده فعالیت می نمایند.
معرفی رشته پرستاری
پرستاری رشته ای مستقل و شاخه ای از علوم پزشکی است که دانش آموختگان آن به عنوان عضوی از تیم بهداشت در عرصه های مختلف مربوط به ارائه خدمات بهداشتی ، آموزشی ، پژوهشی ، مشاوره ای ، پیشگیری , مدیریتی و حمایتی ، مراقبت های درمانی و توانبخشی می پردازند . دوره کارشناسی پیوسته پرستاری اولین مقطع تحصیلی رشته پرستاری است که برنامه آن بر اساس ضوابط علمی و ارزش های اسلامی تهیه و تدوین شده است. آموزش پرستاری در سطح کارشناسی زمینه ساز تربیت پرستار حرفه است که به عنوان یک پرستار عمومی بتواند بررسی و شناخت وضعیت سلامت ، ارائه خدمات و هماهنگی مراقبت ها را در عرصه های مختلف به فرد ، خانواده و جامعه عهده دار شود.
رسالت
رسالت آموزش پرستاریدر مقطع کارشناسی تربیت نیروی انسانی آگاه ، متعهد ، خبره و کارآمدی است ، که با کسب توانائی های حرفه ای و بهره مندی از دانش روز خدمات مورد نیاز بهداشتی ، مراقبتی و توانبخشی مقرون به صرفه را در بالاترین سطح استاندارد جهت تامین ، حفظ و ارتقاء سطح سلامت جامعه بتواند ارائه دهد. این مهم از طریق آموزش ، پژوهش و توسعه دانش پرستاری میسر می باشد.
دور نما
بر اساس این برنامه آموزشی در ده سال آینده همگام با دنیای در حال تغییر فراگیرندگان این رشته طبق استانداردهای منطقه ای جهانی آموزش خواهند دید : دانش آموختگان این رشته جایگاه خود را در عرصه های مختلف ارائه خدمات در کلیه سطوح پیشگیری مشخص و تثبیت خواهند نمود ، در سطح ملی پست ها را اشغال نموده ، خدمات اثر بخش و مقرون به صرفه در جهت اعتلای سطح سلامت جامعه و بهبود کیفیت زندگی مددجویان ارائه خواهند داد ، و در سطح منطقه ایو بین المللی مطرح خواهند بود.
هدف کلی
هدف کلی آموزش پرستاری در مقطع کارشناسی ، تربیت افرادی است که قادر باشند به عنوان عضوی از تیم سلامت به ارائه خدمات مراقبتی و بهداشتی ، آموزشی ، پژوهشی ، مشاوره ای ، مدیریتی و حمایتی و توانبخشی جهت تامین ، حفظ و ارتقاء سلامت فرد ، خانواده و جامعه بپردازند (منبع: وبسایت دانشگاه علوم پزشکی کاشان).
- طول دوره کارشناسی: ۴ سال
- تعداد کل واحد ها : ۱۳۵ واحد
- تعداد واحد دروس عمومی : ۲۵ واحد
- تعداد واحد دروس پایه : ۱۶ واحد
- تعداد واحد دروس اصلی : ۱۲ واحد
- تعداد واحد دروس تخصصی : ۴۶ واحد
- تعداد واحد دروس کارآموزی : ۱۲ واحد
- تعداد واحد دروس کارآموزی در عرصه : ۲۴ واحد