نوشتن پروپوزال – محیط پژوهش

پروپوزال چیست؟ پروپوزال از چه بخش هایی تشکیل شده است؟ چه کسانی پروپوزال نیاز دارند؟ مراحل نگارش پروپوزال چیست؟ روش تحقیق و طرح تحقیق چیست؟ چگونه پروپوزال پایان نامه خود را بنویسیم؟ اینها سئوالاتی است که به ذهن هر محقق و دانشجوی کارشناسی ارشد برای پایان نامه کارشناسی ارشد و دانشجوی دکترا برای تز دکترا، می رسد.

در این مجموعه مقاله به بحث در مورد فرآیند پروپوزال نویسی و نگارش بخش های مختلف پروپوزال پرداختیم. تا به اینجا بخش های زیر از پروپوزال بحث شد:

• طریقه نوشتن پروپوزال
• آموزش نوشتن بیان مسئله پروپوزال
• آموزش نوشتن اهداف تحقیق در پروپوزال
• آموزش نوشتن بخش مرور متون پروپوزال
• آموزش نوشتن بخش جامعه پژوهش پروپوزال

در این مقاله به آموزش طریقه نوشتن بخش محیط پژوهش پرداخته می شود. معمولا بخش محیط پژوهش (Research Setting) پروپوزال در قسمت روش اجراء نوشته می شود و به معرفی محیط فیزیکی یا اجتماعی و فرهنگی جمع آوری داده ها پرداخته می شود.

مقدمه

همانطور که میدانیم هدف از انجام تحقیق پاسخ دادن به سئوالاتی است که هنوز پاسخ آنها بطور قطعی مشخص نیست. بنابراین بهتر است به مخاطب در مورد محیط انجام پژوهش اطلاعاتی داده شود تا بتواند درک بهتری از دوره انجام مطالعه داشته باشد.

مثلا مصاحبه ها در منزل یا محیط طبیعی شخص انجام شده و یا در بیمارستان و درمانگاه؟ شرح زمینه اجرای تحقیق به ما در درک بهتر بحث کمک می کند. مثلا اگر گفته شود که مصاحبه ها در منزل انجام شده است، می دانیم که تلاش شده است مصاحبه در محیطی آشنا انجام شود تا مصاحبه شونده احساس راحتی داشته و اطلاعات کاملتری ارائه نماید (مالتبای و همکاران، 2010).

محیط پژوهش

زمانی که پروپوزال یا طرح مقدماتی تحقیق نوشته می شود، لازم است که محیط اجرای پروژه تحقیقاتی یا پایان نامه توصیف شود. بسیاری از موسسات و نهادهایی که به عنوان محیط پژوهش انتخاب می شوند، تمایلی به افشای نام و مشخصات آنها در گزارش تحقیق ندارند. در نتیجه در توصیف محیط پژوهش معمولا از اصطلاحات و تعاریف کلی استفاده می شود.

ممکن است محیط پژوهش به صورت خیلی کلی مثل بیمارستانی در غرب آمریکا و یا با جزئیات مثل موسسه روانپزشکی ایکس در منطقه غربی شهر نیویورک در خیابان ایکس؛ توصیف شود. سپس ای خواننده است که مشخص می کند آیا محیط پژوهش برای انجام آن مطالعه خاص مناسب بوده است یا خیر.

محیط پژوهش ممکن است یک محیط فیزیکی مثل یک بیمارستان یا کارگاه یا کارخانه باشد، ممکن است اجتماعی و فرهنگی باشد. محیط پژوهش جایی است که محقق به تحقیق می پردازد. مثلا اکثریت مواقع در پایان نامه رشته های گروه پزشکی محیط پژوهش بیمارستان و درمانگاه است. در حالی که در رشته های تعلیم و تربیت محیط پژوهش مدرسه و آموزشگاه است.

در تحقیقات کیفی تمرکز پایان نامه یا پژوهش عمدتا بر ساخت یا استخراج معانی است و محقق اینگونه مطالعات تلاش می کند که شرکت کنندگان یا واحدهای پژوهش را در محیط طبیعی خودشان بررسی کند.

یک تحقیق ممکن است به صورت آزمایشگاهی، مطالعه میدانی، کارآزمایی بالینی و غیره دسته بندی شود که دسته بندی می تواند براساس محیطی باشد که تحقیق در آن انجام می شود.

در مطالعات آزمایشگاهی (laboratory studies) واحدهای پژوهش در محیط خاصی مطالعه می شوند که توسط محقق ایجاد شده است. گرچه مطالعات آزمایشگاهی همیشه خیلی استاندارد شده نیستند، محققان معمولا تلاش می کنند که محیط پژوهش را تا سر حد امکان از هر گونه متغیر مخدوش کننده ای کنترل کنند.

پایان نامه های دارای طرح تحقیق میدانی یا مطالعات میدانی (Field studies) در موقعیت های زندگی واقعی انجام می شوند و به همین خاطر تحقیق میدانی اطلاق می شوند، که در آن لزومی برای کنترل محیط وجود ندارد.

مطالعات شبیه سازی (Simulation studies) نوعی مطالعه آزمایشگاهی محسوب می شوند. در مطالعه شبیه سازی، محقق پاسخ یا واکنش واحدهای پژوهش را به مطالعه موردی اندازه گیری می کند که به نیت شبیه سازی موقعیت زندگی واقعی آنها است. کنترل محیط در این موقعیت توسط شرح محقق از واقعه مطالعه موردی صورت می گیرد.

زمانی به یک مطالعه پژوهشی میدانی اطلاق می شود یا در دسته بندی تحقیقات میدانی در نظر گرفته می شود که در محیط و موقعیت زندگی واقعی واحدهای پژوهش اجرا شود. بیشتر تحقیقات پرستاری به صورت میدانی انجام می شود. رویکرد میدانی بخصوص برای تحقیقات پایان نامه پرستاری مناسب است زیرا پرستاری یک رشته عملی است و اقدامات و مراقبت های پرستاری به صورت عملی انجام می شود (گروو و گری، 2018).

پایان نامه ممکن است در محیط های مختلفی انجام شود، از یک محیط محلی مثل تسهیلات مراقبت بهداشتی محله، منزل بیماران، کلاس درس و مانند اینها. محقق براساس ماهیت سئوال تحقیق و نوع اطلاعات مورد نیاز محیط انجام مطالعه خود را انتخاب می کند.

وقتی بطور عمومی بحث می شود، محیط پژوهش سایت (Site) پژوهش گفته می شود که می تواند کل یک جامعه باشد (مثل اهالی یک شهرستان در پایتخت کشور) یا یک نهاد در یک جامعه باشد (مثل بیمارستان ایکس در یک کلان شهر). محقق گاهی یک مطالعه چند مرکزی یا چند محیطی (Multisite Study) انجام می دهد زیرا حجم نمونه بزرگتر یا نمونه متنوع تری برای مطالعه خود نیاز دارد. مثلا زمان بررسی یک مداخله مراقبتی جدید، پرستار ممکن است بخواهد مداخله خود را در سطح بیمارستان های عمومی و خصوصی مناطق شهری و روستایی تست کند.

زمانی که محیط پژوهش بطور خاص است و جمع آوری داده در یک محیط خاص رخ می دهد، به آن محیط پژوهش (Setting) اطلاق می شود و دیگر سایت نیست. بعضی مواقع محیط کلی و اختصاصی یکی است مثل انتخاب یک بیمارستان بزرگ برای جمع آوری داده. اما وقتی سایت یک جامعه بزرگ است، محیط بخش خاصی از آن جامعه خواهد بود مثل خانه سالمندان یا یک کارخانه خاص (پلایت و بک، 2014)..

محیط پژوهش در پایان نامه پرستاری

محیط پژوهش (Research settings) پایان نامه جایی است که مطالعه در آن انجام می شود. محیط پژوهش به صورت کل به سه دسته تقسیم می شود:

1- محیط طبیعی

2- محیط با کنترل نسبی

3- محیط فوق العاده کنترل شده (گری و همکاران، 2017)

محیط طبیعی یا محیط میدانی همان محیط یا موقعیت زندگی واقعی است که محقق هیچگونه کنترلی روی آن ندارد. انجام مطالعه در محیط طبیعی به این معنی است که محقق نمی خواهد یا امکان تغییر محیط برای مطالعه وجود ندارد. مطالعات توصیفی و همبستگی غالبا در محیط طبیعی انجام می شوند.

محیط با کنترل نسبی محیطی (Partially Controlled Setting) است که در آن محقق محیط را به شکلی دستکاری یا تعدیل می کند. شمار فزاینده ای از مطالعات و پایان نامه پرستاری در محیط با کنترل نسبی انجام می شود تا تاثیر متغیرهای خارجی یا مخدوش کننده بر برآیند مطالعه کاسته شود.

محیط فوق العاده کنترل شده (Highly Controlled Setting) همان محیطی است که بصورت مصنوعی برای انجام و به هدف صرف انجام تحقیقات ایجاد می شود. لابراتوار، مراکز تحقیق و بخش های آزمایشی دانشگاه ها یا نهادهای مراقبت بهداشتی از محیط های فوق العاده کنترل شده هستند زیرا در آن مطالعات کارآزمایی و تجربی انجام می شود.

محیط چندگانه با افزایش کنترل متغیرهای بیرونی (Extraneous Variables) معمولا به یافته های صحیح تر و معتبرتری در مطالعه کمّی ختم می شود (گروو و گری، 2018).

کنترل در پایان نامه با طرح تحقیق کمّی

نوع مطالعه کمّی	مثال	کنترل مداخله و متغیرهای بیرونی توسط محقق	محیط پژوهش
توصیفی و همبستگی	Moon et al. (2017)	بدون مداخله، بدون کنترل یا کنترل محدود متغیرهای بیرونی	محیط طبیعی یا با کنترل نسبی
نیمه تجربی	George et al. (2017)	مداخله کنترل شده، کنترل نسبتا شدید متغیرهای بیرونی	محیط با کنترل نسبی
تجربی	Liao et al. (2017)	مداخله فوق العاده کنترل شده با کنترل شدید متغیرهای بیرونی	محیط پژوهش بخش یا لابراتوار تحقیقاتی است

کنترل (Control) شامل اعمال قواعد و مقرراتی توسط محقق در جهت کاهش احتمال خطا است و بدینوسیله احتمال صحت و اعتبار یافته های محقق افزایش می یابد و یافته ها انعکاس صحیح تری از واقعیت خواهد بود.

به قوانین و مقررات اعمال شده توسط محقق جهت دستیابی به کنترل در تحقیقات طرح تحقیق (Design) اطلاق می شود. مطالعات کمی شامل درجات متغیری از کنترل در دامنه بدون کنترل تا کاملا کنترل شده است که به طرح تحقیق یا نوع مطالعه بستگی دارد. در جدول بالا چند نمونه مطالعه کمّی معرفی شده است که سطح کنترل خاصی در آنها بدست آمده است. در حالی که مطالعات توصیفی (Descriptive) و همبستگی (Correlational) به دقت انجام می شوند اما طرح تحقیق آنها به صورت حداقل کنترل محقق است زیرا مداخله ندارند و شرکت کنندگان مطالعه براساس واقعیت موجود در محیط طبیعی مثل خانه، محل کار، مدرسه یا درمانگاه مراقبت سلامت بررسی می شوند (شکل زیر):

انواع مطالعات کمّی براساس میزان کنترل محیط پژوهش (گروو و گری، 2018)

بعضی از مطالعات از طریق استفاده از بیش از یک محیط و استفاده از حجم نمونه نماینده جامعه به تقویت یافته های خود می پردازند. اینگونه مطالعات را مطالعه چند مرکزی می گویند زیرا داده ها از چند محیط پژوهش جمع آوری می شود.

در مطالعات کمّی و کیفی محیط پژوهش براساس اهداف مطالعه، میزان دسترس پذیری محیط یا محیط های پژوهش، تعداد و نوع شرکت کنندگان و میزان دسترس بودن آنها در محیط پژوهش؛ انتخاب می شود.

لازم است که محیط پژوهش به روشنی و شفاف گزارش شود و منطق و دلیل انتخاب محیط بیان گردد. اگر محیط از نوع نسبتا یا خیلی کنترل شده می باشد، محقق بایستی طریقه کنترل محیط پژوهش را نیز در پروپوزال و گزارش تحقیق خود شرح دهد.

محیط طبیعی

محیط طبیعی (Natural Setting) یا میدانی نوعی محیط یا موقعیت کنترل نشده و زندگی واقعی است. انجام مطالعه و پایان نامه در محیط طبیعی بدین معنی است که محقق محیط را صرفا برای انجام مطالعه تغییر نمی دهد یا کنترل نمی کند. اغلب مطالعات توصیفی، همبستگی و کیفی در محیط طبیعی اجرا می شوند (گروو و گری، 2018).

Quinn (2016) یک مطالعه گراند تئوری (Grounded Theory) یا نظریه بزرگ انجام داد که در آن به بحث درک و فهم اعضای تیم مراقبت سلامت از شیوه تلفیق حاملگی و استخدام تمام وقت پرستاران پرداخته است. در این مطالعه که نمونه ها از طریق نمونه گیری گلوله برفی (Snowball Sampling) انتخاب شده اند، 20 پرستار کارشناس ارشد از چند بیمارستان مراقبت حاد نیویورک انتخاب و مطالعه شده اند. این مطالعه در محیط طبیعی یعنی منزل شرکت کنندگان در مطالعه انجام شده است (گروو و گری، 2018).

محیط با کنترل نسبی

به محیطی محیط پژوهش با کنترل نسبی (Partially Controlled Setting) اطلاق می شود که محقق محیط را به شیوه ای دستکاری یا تعدیل می کند. شمار فزاینده ای از مطالعات پرستاری که معمولا از نوع همبستگی، نیمه تجربی یا تجربی هستند، در محیط با کنترل نسبی انجام می شوند. کنترل محیط پژوهش در تحقیقات کیفی خیلی مرسوم نیست، هرچند محققان کیفی ممکن است محیط خاص و کنترل شده ای را برای ترویج موثرترین محیط برای کسب اطلاعات مورد نیاز استفاده کنند.

مثلا در یک پایان نامه پرستاری با طرح تحقیق کیفی محققان داده های خود را در اتاق کنفرانس خصوصی درمانگاه جمع آوری کرده، اما مصاحبه ها را برای آخر هفته یا پس از ساعات کار درمانگاه برنامه ریزی کردند تا میزان وقفه و سروصدا به حداقل رسانده شود که نوعی کنترل است.

Campbell و همکاران (2017) در یک مطالعه توصیفی به تعیین نقطه برش دیسترس تنفسی خفیف، متوسط و شدید با استفاده از RDOS پرداختند. نمونه گیری بصورت سهمیه ای (Quota Sampling) انجام شده بود. مطالعه شامل 84 شرکت کننده در یک محیط با کنترل نسبی در یک بیمارستان شهری انجام شده است (گروو و گری، 2018).

محیط فوق العاده کنترل شده

محیط فوق العاده کنترل شده (Highly Controlled Setting) محیطی است که برای هدف اجرای تحقیق ساختاردهی شده است. لابراتوارها، مراکز تحقیق یا تجربی و بخش ها یا واحدهای آزمایشی بیمارستان ها یا سایر محیط های مراقبت بهداشتی محیط هایی فوق العاده کنترل شده می باشند که اغلب مطالعات تجربی در آنها انجام می شود.

این نوع از محیط موجب کاهش تاثیر متغیرهای بیرونی یا مخدوش کننده می شود و محقق امکان بررسی صحیح و معتبر تاثیر متغیرهای مستقل (Independent Variables) بر متغیرهای وابسته (Dependent Variables) را پیدا می کند.

Newman و همکاران در یک مطالعه تجربی به تعیین اثربخشی CPAP بر ترک پوستی مرتبط با استفاده از واسط های بینی مختلف در نوزادان دارای وزن تولد خیلی پایین پرداختند. این مطالعه دارای معیارهای ورود و خروج فوق العاده قوی و دقیقی است تا از همسانی و یکنواختی واحدهای پژوهش اطمینان حاصل شود. حجم نمونه مطالعه بالا بوده (78 نوزاد) و نرخ اجتناب 1 درصد بوده است (گروو و گری، 2018).

در این مطالعه از محیط پژوهش فوق العاده کنترل شده استفاده شده است. از آنجایی که مطالعه در بخش ویژه نوزادان (NICU) انجام شده است و سازمان و نوع مراقبت ارائه شده در این محیط متفاوت و کنترل شده است. علت مناسبت محیط فوق العاده کنترل شده در این مطالعه به حداقل رساندن تاثیر متغیرهای بیرونی و افزایش سندیت یافته ها است.

نمونه گزارش محیط پژوهش

نمونه 1

عنوان تحقیق: بررسی تاثیر تدریس به روش نقشه کشی مفاهیم بر میزان یادگیری دانشجویان کارشناسی

طرح تحقیق: نیمه تجربی

محیط پژوهش: در این مطالعه محیط پژوهش شامل دانشکده های پرستاری دانشگاه های شهر تهران می باشد. برای تکمیل حجم نمونه، محقق شهر تهران را به چهار قسمت تقسیم کرده و به صورت تصادفی ربع جنوب غربی که شامل دانشگاه های تهران، ایران و علمی کاربری است را از طریق نمونه گیری خوشه ای انتخاب نمود. سپس از این محیط ها اقدام به نمونه گیری کرد.

نمونه 2

عنوان تحقیق: بررسی تاثیر کار با سموم بر سلامت ایمنی کارگران خط تولید کارخانه های تولید سم

طرح تحقیق: توصیفی همبستگی

محیط پژوهش: در این مطالعه محیط پژوهش شامل کارخانه سم سازی ایکس می باشد که در شمال شرقی شهر در قسمت داخلی شهرک صنعتی واقع شده است و دارای 60 کارگر شاغل به کار در خط تولید سم می باشد.

منابع مورد استفاده