بیان مسئله چیست؟ چگونه بیان مسئله بنویسیم؟ اجزای بیان مسئله کدامند؟ بیان مسئله (Problem statement) ارائه ایده، مسئله یا موقعیتی است که محقق قصد دارد در مطالعه خود بررسی نماید. بیان مسئله بایستی به اندازه کافی وسیع باشد که نگرانی نیازمند مطالعه را پوشش دهد، در عین حال به اندازه کافی باریک باشد که مسیر و جهت طراحی طرح تحقیق را مشخص کند. بیان مسئله می تواند به صورت یک جمله خبری یا یک سئوال مفهومی باشد. در بعضی از موارد اصطلاح سئوال تحقیق بطور جایگزین برای بیان مسئله استفاده می شود.

بیان مسئله چیست؟

بیان مسئله بنیان مطالعه است و بدین ترتیب با چند پاراگراف اطلاعات زمینه ای شروع می شود که میدان را برای مطالعه پیشنهادی آماده می کند. این پاراگراف ها به بیان اهمیت مسئله پرداخته، قابل تحقیق بودن مسئله را توجیه می کند و مستند حمایتی از پیشینه و متون مربوطه ارائه می کند. این بحث عمومی در مورد مسئله تحقیق تدوین و پخته شده و بیان مسئله را تشکیل می دهد. پس از بیان مسئله معمولا هدف کلی و اهداف اختصاصی مطالعه ذکر می شود تا هر چه بیشتر مسیر مطالعه روشن شود، هدف کلی یا آرمانی مطالعه از بیان مسئله مشتق می شود.

سئوال تحقیق

گرچه اصطلاح سئوال تحقیق (Research Question) و بیان مسئله گاهی به جای هم استفاده می شود، سئوال تحقیق اغلب اختصاصی تر از بیان مسئله است. به علاوه، سئوالات تحقیق (بجای فرضیه ها) غالبا برای هدایت مطالعاتی استفاده می شود که ماهیتا اکتشاقی هستند و با هدف توصیف متغیرها و یا شاید شناسایی تفاوت بین گروه ها از نظر این متغیرها استفاده می شوند. سئوالات تحقیق همچنین راهنمای مطالعاتی است که رابطه بین متغیرهای تحت مطالعه را بررسی می کنند اما ماهیت این رابطه را تست نمی کنند. مطالعات طراحی شده برای تست ماهیت رابطه بین متغیرها عموما با فرضیه بجای سئوال تحقیق هدایت می شوند (گری و همکاران، 2017).

تفکر نقادانه: تعریف مفهومی و عملیاتی برای کاتتر گذاری، مادر زائو، قند خون و سالمند دیابتی تازه تشخیص تدوین نمایید.

می توان از سئوال تحقیق برای هدایت هر دوی مطالعات کمی و کیفی استفاده کرد. مطالعات کمّی اغلب برای پاسخ به چندین سئوال مشتق شده از مسئله مورد علاقه شروع می شود که هر کدام روی متغیر خاصی که قرار است در جامعه اندازه گیری شود، تمرکز دارند. برای مثال، وست و همکاران (2011) به پیشگیری از چاقی علاقمند بودند – بخصوص، چگونه از افزایش وزن مجدد پس از کاهش وزن با رژیم کاهش وزن جلوگیری کنیم. بیشتر روش های کاهش وزن روی مهارت های رفتاری تمرکز دارند که تغییر گزینه های غذایی و یا الگوهای خوردن است. همین روش ها در برنامه های نگهدارنده استفاده می شود اما نتایج ناراضی کنند است (وینگ و همکاران، 2008). وست و همکاران (2011) در مطالعه خود به مقایسه کفایت درمان انگیزه محور در مقابل درمان مهارت محور در حفظ کاهش وزن پرداختند. سئوالات تحقیق زیر برای هدایت این مطالعه استفاده شده است:

• آیا مداخله انگیزه محور روی حفظ وزن در افرادی که اخیرا کاهش وزن داشته اند، موثر است؟
• آیا مداخله مهارت محور روی حفظ وزن در افرادی که اخیرا کاهش وزن داشته اند، موثر است؟
• آیا کسانی که مداخله انگیزه محور داشته اند مدت طولانی تری نسبت به کسانی که مداخله مهارت محور داشته اند، کاهش وزن خود را حفظ کرده اند؟

دو سئوال اول تمرکز باریکتری داشته و با یک متغیر مستقل (Independent Variable) (به ترتیب مشارکت در مداخله انگیزه محور و مشارکت در مداخله مهارت محور) و متغیر وابسته (Dependent Variable) مطالعه (حفظ وزن) سروکار دارند. سئوال سوم یک سئوال مرکب بوده و به قلب موضوع می پردازد: آیا یکی از مداخلات نسبت به دیگری بهتر نتیجه می دهد؟

یا در مثال دیگر، هانا و همکاران (2014) به کیفیت زندگی مرتبط با دیابت (DQOL) بالغین جوان مبتلا به دیابت علاقمند شدند. آنها اختصاصاً در مورد تقاضا و بار تحمیلی دیابت بر کیفیت زندگی جوانان در طی سال بعد از فارغ تحصیلی از دبیرستان نگران بودند. پایان دبیرستان زمان تغییر چشمگیری برای جوانان است زیرا به سمت زندگی مستقل جسمی، روانی و عاطفی پیش می روند. مبتلایان دیابت نوع I نیز بایستی به تدریج در مورد مدیریت بیماری خود استقلال پیدا کنند. محققان خواهان بررسی تاثیر قبول مسئولیت درمان بیماری دیابت خود بر DQOL این جوانان بودند. آنها مطالعه ای برای بررسی DQOL و جنبه های مختلف مراقبت دیابت از جمله کنترل شاخص گلیسمی و قبول مسئولیت اولیه درمان دیابت خود طراحی کردند. سئوالات زیر در لیست سئوالات تحقیق مورد استفاده برای هدایت این مطالعه بود:

• آیا شاخص گلیسمی روی DQOL تاثیر دارد؟
• آیا قبول مسئولیت اولیه مراقبت از دیابت روی کنترل شاخص گلیسمی فرد تاثیر دارد؟
• آیا کسانی که بطور مستمر شاخص گلیسمی خود را کنترل می کنند DQOL درک شده بالاتری نسبت به کسانی که شاخص گلیسمی یکنواختی ندارند، دارند؟

دو سئوال اول نسبتا سرراست بوده و حاوی یک متغیر مستقل (به ترتیب کنترل گلیسمی و قبول مسئولیت اولیه مراقبت دیابت) و یک متغیر وابسته (به ترتیب DQOL و کنترل گلیسمی) می باشند. سئوال سوم گرچه پیچیده به نظر می رسد اما هنوز شامل یک متغیر مستقل (کنترل پیوسته شاخص گلیسمی) و یک متغیر وابسته (DQOL درک شده) است.

در مطالعات کیفی ماهیتا به کاوش پدیده ای پرداخته می شود که در مورد آن اطلاعات زیادی نداریم (پلایت و بک، 2017). تعداد سئوالات تحقیق راهنمای این نوع مطالعات نسبتا محدود است و عموما دارای حوزه وسیعی هستند. سئوالات تحقیق مطالعات کیفی شامل متغیرها یا مفاهیمی است که پیچیده تر از سئوالات مطالعات کمی است (گری و همکاران، 2017).

مثلا وولستون و کونلی (2017) به مرور متون قبلی برای ارزیابی دستورالعمل های مراقبت پرستاری منتشر شده برای بیماران مبتلا به سندرم فلتی (Felty’s syndrome) پرداختند. مولفان دریافتند که تنها دو مقاله منتشر شده است. این دو مقاله فقط در مورد یک بعد از سندرم فلتی بود: روماتوئید آرتریت که یک بخش کوچک از این تشخیص چند جانبه و مرکب را تشکیل می دهد (نلسون، 2011؛ پریمدال، کلوسن و هورسلو-پترسن، 2013). محققان به دنبال درک و فهم وسیع تری در مورد این بیماری بودند. بنابراین از رویکرد کیفی استفاده کرده و بیماران را در سه زمان مجزا برای درک بهتر تجربه جسمی و عاطفی آنها از بیماری مصاحبه کردند. سئوال تحقیق راهنمای این مطالعه عبارت بود از: الگوهای اساسی رایج تجربه بیماران مبتلا به سندرم فلتی چیست؟ مفاهیم کیفی وسیع بوده و ممکن است شامل عناصر جسمی، روانی، عاطفی و معنوی باشد.

در مثال سوم، ایورسون و همکاران (2014) به کاوش علائق زنان نظامی در مورد غربالگری خشونت همسر محرم (IPV) و رویه های واکنشی مدیریت بهداشت نظامیان به این مسئله پرداختند. در حالی که تمام زنان در خطر IPV هستند، این پژوهش حاکی از آن است که زنان نظامی در ریسک بالاتری نسبت به زنان دیگر هستند (دیچتر، کرولی و بوسارت، 2011). داده ها از طریق گروه های متمرکز جمع آوری شد و گروه های مجزایی برای زنانی که IPV را در طول عمر خود تجربه کرده بودند و کسانی که نکرده بودند، تشکیل شد. در مجموع پنج گروه متمرکز در طول یک دوره یکساله اجرا شد. داده های جمع آوری شده از طریق تحلیل محتوای عادی تجزیه و تحلیل شده و الگوهای مشترک شناسایی شد. سئوال تحقیقی که راهنمای این مطالعه است بایستی به شکل زیر بیان شود: ترجیح زنان نظامی برای غربالگری IPV و رویه پاسخ مدیریت بهداشت نظامیان چیست؟ همانطور که می بینیم مفاهیم این سئوال وسیعتر و پیچیده تر از سئوالات مثال های قبلی است که راهنمای مطالعات کمّی است. از آنجایی که سئوالات تحقیق برای درک و فهم رفتار و ارزش ها/برداشت هایی که زمینه ساز آن است، طراحی می شوند؛ مطالعات کیفی به عنوان نقطه شروع طراحی و اجرای مداخلات پرستاری از اهمیت بالاتری برخوردارند (کتفیان و ردمن، 2013).

تبیین اولویت های پژوهشی پرستاری

اگر بخواهیم پیکره دانش حرفه پرستاری را گسترش دهیم، تمرکز اصلی تحقیقات پرستاری بایستی روی موضوعاتی باشد که روی برآیندهای بیمار تاثیر دارد. از طریق این نوع تحقیقات می توانیم شواهد بیشتری برای مستند سازی کیفیت و اثربخشی مراقبت های پرستاری جمع آوری کنیم (ملنیک و فاینوت-اورهولت، 2015). حوزه های خاص مورد توجه از نظر برآیندهای بیمار می تواند خیلی متنوع و وسیع باشد. همانطور که قبلا ذکر شد، انجام تحقیقات می تواند پرهزینه باشد، بنابراین منطقی است که محقق تلاش کند تحقیق مورد نظر خود را نه تنها با منافع نهادی که در آن کار می کند بلکه براساس اولویت های تدوین شده توسط موسسات بودجه گذار هماهنگ کند. موسسات و نهادهای دولتی و خصوصی ممکن است برای تحقیق در حوزه های خاصی بودجه گذاری کنند و محقق بایستی این مسئله را در نظر داشته باشد و اولویت های پژوهشی تبیین شده را لحاظ کند.