۱- استاندارد بین المللی ایزو ۲۳۸۴- بخش اول
سازمان بین المللی استانداردسازی (ISO) یک سازمان جهانی است که با امر استاندارد سازی شیوه ارائه خدمات و اسناد سروکار دارد تا بدینوسیله معیارهای تولید آنها در تمامی حوزه ها یکنواخت و یکسان باشد. استانداردسازی موجب رونق تبادل بین المللی می شود زیرا استانداردی که به طور بین المللی توسط همه شرکاء و افراد مرتبط پذیرفته شده باشد، پارامترهای دقیقی در زمان تبادل اطلاعات و اسناد عرضه می نماید.
مقر ISO در ژنو است و فدراسیون موسسات ملی استاندارد است که علاوه بر همیاری در تعریف استانداردهای بین المللی، به تولید نسخه های خاص کشورها کمک می کند.
بخشی که به مترجمین و ترجمه ارتباط دارد توسط بریتانیای کبیر و ایالات متحده این استاندارد را تهیه و در سال ۱۹۷۷ منتشر کرده اند و توسط بیست و چهار کشور تصویب شده است. عنوان این استاندارد عبارتست از: «مستند سازی – بازنمایی ترجمه ها» و اساسا با دو مسئله سروکار دارد:
- تا چه اندازه می توان ترجمه را جایگزین سند منبع محسوب کرد
- تا چه اندازه بایستی امکان شناسایی سند منبع وجود داشته باشد
ما معتقدیم که برای یادگیری تکنیک های عملی ترجمه، ضروری است که با شرح تعاریق و استانداردهای رسمی شروع کنیم که بر کار مترجم ها حاکم است، زیرا زمانیکه ترجمه ها در کاربردهای معمول روزانه کاوش می شوند، اغلب از چیزهایی که می بینیم شگفت زده می شویم: غالباً این استانداردها رعایت نشده اند، عمدتا بخاطر اینکه شخص مسئول انتشار ترجمه ها ممکن است با این استانداردها اصلا آشنایی نداشته باشد و در واقع چنین هم هست.
هرچند بایستی قید شود که استانداردهایی که در اینجا بیان می شوند یک بعدی نبوده و همیشه محدود کننده نیستند و برای تمامی انواع ترجمه نیز معتبر نیستند.
استاندارد ISO 2384 برای ترجمه های کامل، نسبی یا خلاصه سازی اسناد معتبر است، اما برای نمونه؛ برای ترجمه چکیده مقالات معتبر نیست که معمولا خلاصه کوتاهی از کار است که در ابتدا و قبل از مقدمه مقاله ظاهر می شود و ممکن است به زبان های رایج دنیا مثل فرانسه یا انگلیسی نگاشته شود.
در بند چهارم این استاندارد عناصر اساسی و تکمیلی (اجباری و غیر اجباری) ترجمه آمده است و چهار نوع مطبوعات را مشخص کرده است: کتاب، پریودیکال ها (ادواری)، مقالات و گواهی اختراع.
ترجمه کتاب
در کتاب های ترجمه شده یا مطبوعات صادر شده به طور جداگانه، ضروری است که موارد زیر رعایت شود:
- نام کامل مولف یا مولفان متن اصلی (منبع)، نقش آنها، حقیقی یا حقوقی بودن ترجمه، ویرایشگر اصلی، ویرایشگر علمی
- عنوان کتابیکه ترجمه شده است یا ترجمه عنوان کتاب
- نوع ترجمه: ترجمه کامل، نسبی، خلاصه (در ترجمه نسبی و خلاصه سازی بایستی موارد ترجمه شده و نشده مشخص گردند)
- سازمان مسئول ترجمه، نام مترجم یا مترجم ها و ویرایشگر مسئول یا ویرایشگر علمی یا ناشر ترجمه
- ناشر، آدرس، تاریخ. در ترجمه های منتشر نشده بایستی نام مترجم به عنوان فرد مسئول ذکر شود
- شماره شابک یا فیپا؛ این شماره برای تمامی مطبوعات غیر ادواری صادر می شود و حاوی اطلاعاتی در مورد کشور منتشر کننده، ناشر، عنوان کتاب و مترجم است.
- جزئیات حق چاپ و نشر ترجمه
همچنین به عنوان اقدام مکمل می توان موارد زیر را قید کرد:
- زبان ترجمه
- ترجمه عنوان مجموعه یا سری
از لحاظ اطلاعات سند منبع، لازم است موارد زیر مشخص گردد:
- عنوان سند به زبان اصلی
- محل و تاریخ نشر کتاب اصلی
- شماره چاپ (چاپ اول، چاپ دوم، چاپ سوم)
- ناشر
- زبان اصلی
- شماره ISBN
مشخص کردن عنوان مجموعه یا سری نوشته ها و شماره سند اصلی سری جزء اطلاعات مکمل محسوب می شود.
برای مطالعه سایر بندها و استثناء های این استاندارد به وب سایت سازمان بین المللی استاندارد رجوع شود.